Onderzoek naar HSP
Midden 20e eeuw werd er al door meerdere wetenschappers onderzoek gedaan naar gevoeligheid en de stimulatie van zintuigen, bijvoorbeeld door Eysenck en Pavlov. Ook in de typologie van Carl Jung werd het begrip hooggevoeligheid al genoemd.
De Amerikaanse Elaine N. Aron kan echter als de geestelijk moeder van het begrip hoogsensitiviteit beschouwd worden. Als jong meisje was ze al heel gevoelig en daardoor voelde ze zich anders dan anderen. Ook twijfelde ze regelmatig of er niet iets mis met haar was.
Na het behalen van haar Master en Doctoraat in de klinische psychologie is ze in 1991 begonnen met haar onderzoek naar hooggevoeligheid. In 1996 verscheen vervolgens haar eerste boek1 en in 1997 werd het eerste wetenschappelijke artikel2 gepubliceerd in samenwerking met haar echtgenoot. Aron en Aron introduceerden zowel de wetenschappelijke term “Sensory Processing Sensititity” (SPS), als ook de meer gangbare term High Sensitivity. Dit vertaald naar het Nederlands als hoogsensitiviteit.
De definitie van hoogsensitiviteit is volgens Elaine Aron:
“een aangeboren temperament om informatie zorgvuldig te verwerken alvorens te handelen, dat resulteert in een besef van subtiele verschillen en in snel overprikkeld raken”.
Elaine Arons 4 DOES van HSP
In latere publicaties legde Aron het begrip hoogsensitiviteit uit met behulp van 4 kenmerken, welke ze DOES noemde. Herken jij deze ook bij jezelf of bij je kind?
Diepgaande verwerking: dit uit zich in algemene bedachtzaamheid, de tijd nemen om te beslissen, een rijke verbeelding en consciëntieusheid3.
Overstimulatie: een ander woord voor overprikkeling van het stresssysteem. Je reageert sneller en vaker op in- en externe prikkels omdat het verwerken van prikkels voor hoogsensitieve mensen intensiever verloopt . Bij veel prikkels tegelijkertijd bestaat er de kans dat je hierdoor overprikkeld raakt en vastloopt.
Emotionele intensiteit: zowel bij positieve als negatieve gebeurtenissen ervaar jij intensere emoties vergeleken met de mensen om je heen. Anderen noemen jou regelmatig te gevoelig, te emotioneel of misschien zelfs wel een aansteller.
Sensorische sensitiviteit: je bent je sterk bewust van kleine details in je omgeving. Aron ziet hierin drie facetten: een lage pijngrens, het opmerken van subtiele verschillen en een lagere tolerantie voor prikkels met een hoge intensiteit.
Samengevat is hoogsensitiviteit volgens Aron meer dan enkel een grote gevoeligheid voor sensorische prikkels. De kern van hoogsensitiviteit is een diepere, grondigere verwerking van allerlei soorten prikkels. Dit zijn externe (zintuigelijke) prikkels maar ook interne prikkels zoals gedachten en gevoelens.
Herken jij deze vier DOES? Volgens Aron kunnen we dan bij jou of je kind spreken van een hoogsensitief persoon!
Het is belangrijk dat jij als (ouder van een) HSP’er je realiseert dat hooggevoeligheid geen ziekte of aandoening maar een aangeboren eigenschap is. Zodra jij dit accepteert en je leven erop inricht, zul je zien dat je de bijbehorende uitdagingen aan kunt gaan. Ik kan je daarmee helpen, neem gerust eens contact met mij op!
- Hoogsensitieve personen – Hoe blijf je overeind als de wereld je overweldigt.
- Aron, E. & Aron, A. (1997). Sensory-processing sensitivity and its relation to introversion and emotionality, Journal of Personality and Social Psychology, 73, 345-368.
- Consciëntieusheid wordt omschreven als de mate waarin een persoon doelgericht en georganiseerd gedrag laat zien. Facetten van consciëntieusheid zijn doelmatigheid, ordelijkheid, betrouwbaarheid, ambitie, discipline en bedachtzaamheid.